Jak uzyskać pozwolenie na prowadzenie poszukiwań – poradnik

wrz 19 2019
Jak uzyskać pozwolenie na prowadzenie poszukiwań – poradnik

 

O ubiegłorocznej nowelizacji Ustawy o Ochronie Zabytków… w której jednoznacznie nałożono obowiązek uzyskiwania pozwoleń od WKZ na poszukiwania zabytków pisałem w swoim poprzednim artykule „Poszukiwania bez pozwolenia nielegalne”. Środowisko eksploratorskie od wielu lat postulowało konieczność zmiany Ustawy o Ochronie Zabytków… wskazując, że na prowadzenie poszukiwań nie powinny być wymagane żadne pozwolenia. Jednocześnie środowisko naukowe wskazywało, że działalność „poszukiwaczy skarbów” w zdecydowanej większości przypadków jest szkodliwa dla ochrony i opieki nad zabytkami. Można więc stwierdzić, że ustawodawca nowelizując wspomnianą ustawę podzielił zdanie środowiska naukowego i nałożył bezwzględny obowiązek uzyskiwania pozwoleń na prowadzenie poszukiwań.

 

Taki stan rzeczy przez wielu poszukiwaczy odbierany jest jako sytuacja bez wyjścia i głośno mówią o tym, że i tak będą chodzić z wykrywaczami bez wymaganych pozwoleń. Eksploratorzy nie potrafią zrozumieć dlaczego pomimo tego, że postulowali o „zmiękczenie” przepisów w zakresie poszukiwań, faktycznie stało się coś zupełnie innego. Jest też grupa pasjonatów historii, dla których wprowadzone zmiany w Ustawie o Ochronie Zabytków nie stanowią żadnych przeszkód w kontynuowaniu ich działalności. Do takiej grupy można zaliczyć członków „Klubu Odkrywcy” z Towarzystwa Miłośników Ziemi Suskiej, którzy rozpoczęli swoją działalność w 2009 roku i od samego początku prowadzili poszukiwania zabytków uzyskując na nie pozwolenie od konserwatora zabytków.

 

O tym, że uzyskanie pozwolenia na prowadzenie poszukiwań jest możliwe pokazują liczne przykłady osób i grup działających na terenie całego kraju. Moim zdaniem znowelizowana ustawa poniekąd „promuje” osoby i grupy, które dotychczas, ale i w przyszłości będą działały zgodnie z jej zapisami. Z całą pewnością pozwoli ona na stwierdzenie ile osób prowadzi poszukiwania z zamiłowania do historii i troską o zabytki a ile osób podejmuje tego typu działania z innych pobudek. Warto więc, aby środowisko eksploratorskie postulujące od wielu lat, że jest grupą działającą na rzecz ochrony zabytków, zaczęło swoimi działaniami pokazywać, że faktycznie tak jest. Pierwszym krokiem w tym zakresie jest przestrzeganie zapisów ustawy i uzyskiwanie pozwoleń na prowadzenie poszukiwań zabytków.

 

W jaki sposób uzyskać pozwolenie od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na prowadzenie poszukiwań zabytków przy użyciu detektora metali?

Jeżeli chcemy uzyskać pozwolenie na prowadzenie poszukiwań w pierwszej kolejności musimy zapoznać się z obowiązującymi przepisami w tym zakresie wynikającymi z poniższych aktów prawnych:

USTAWA O OCHRONIE ZABYTKÓW i OPIECE NAD ZABYTKAMI z dnia 23 lipca 2003r. (Dz. U. z 2014r., poz. 1446 ze zm.)

 

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO z dnia 14 października 2015 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz. U. 2015, 1789)

 

W ustawie należy zwrócić szczególną uwagę na art. 37, z treści którego dowiadujemy się, że minister właściwy do spraw kultury określi tryb wydawania pozwoleń na prowadzenie poszukiwań zabytków, dane i informacje, które muszą być zawarte w wniosku o pozwolenie oraz dokumentację niezbędną do ich rozpatrzenia. W dalszej kolejności minister ma określić również dane jakie mają być zawarte w pozwoleniu oraz warunki, które mogą być w nich zastrzeżone.

 

 

Art. 37 1.Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi w drodze rozporządzenia: 1) tryb wydawania pozwoleń, o których mowa w art. 36 ust. 1; 2) dane i informacje, które zawierają wnioski o wydanie pozwoleń, oraz dokumentację dołączaną do wniosków niezbędną do ich rozpatrzenia; 3) dane i informacje, które zawierają pozwolenia, oraz warunki, które mogą zostać w nich zastrzeżone; 4) elementy, które zawiera dokumentacja prac konserwatorskich i prac restauratorskich prowadzonych przy zabytku ruchomym wpisanym do rejestru oraz dokumentacja badań archeologicznych.

 

2. Tryb wydawania pozwoleń, o których mowa w ust. 1 pkt. 1, określa się, uwzględniając właściwość organów do ich wydawania oraz konieczność zapewnienia sprawności prowadzonego postępowania o wydanie pozwolenia, w tym sposób postępowania w przypadku, gdy wykonawca podejmowanych działań jest wyłaniany w drodze postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

 

3. Dane, informacje i dokumentację, o których mowa w ust. 1 pkt. 2 i 3, określa się, uwzględniając potrzebę dokonania wszechstronnej oceny wpływu planowanych działań na zabytek, jednak bez konieczności ponoszenia przez wnioskodawcę dodatkowych kosztów, konieczność wskazania takich warunków prowadzenia tych działań, które zapewniają zachowanie zabytku w jak najlepszym stanie, oraz wskazania: 1) imienia, nazwiska i adresu osoby lub nazwy, siedziby i adresu jednostki organizacyjnej, które wystąpiły z wnioskiem lub 2) imienia, nazwiska i adresu osoby kierującej, samodzielnie wykonującej albo sprawującej nadzór inwestorski nad działaniami, o których mowa w art. 36 ust. 1.

 

Wiemy już, że minister w swoim rozporządzeniu określił tryb wydawania pozwoleń na prowadzenie poszukiwań. Kolejnym więc krokiem jest zapoznanie się z treścią owego rozporządzenia a jego pierwszym interesującym nas zapisem jest §2, mówiący o tym, że wniosek o pozwolenie na poszukiwania składa się do właściwego miejscowo (względem miejsca planowanych poszukiwań) konserwatora zabytków.

 

§ 2. 1. Wniosek o wydanie pozwolenia, o którym mowa w § 1 ust. 1, składa się do wojewódzkiego konserwatora zabytków właściwego dla miejsca położenia albo przechowywania zabytku. 2. Wniosek o wydanie pozwolenia na poszukiwanie zabytków albo prowadzenie badań archeologicznych na polskich obszarach morskich, w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 934 i 1014), składa się do dyrektora urzędu morskiego właściwego dla miejsca ich prowadzenia.

 

W dalszej kolejności w §9 rozporządzenia określono jakie informacje we wniosku o pozwolenie na prowadzenie poszukiwań muszą być zawarte. Są to podstawowe informacje takie jak: imię i nazwisko wnioskodawcy, wskazanie miejsca poszukiwań, wskazanie terminu rozpoczęcia i zakończenia prac oraz uzasadnienie.

 

§ 9. 1. Wniosek o wydanie pozwolenia na poszukiwanie zabytków albo prowadzenie badań archeologicznych zawiera: 1) imię, nazwisko i adres lub nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy; 2) wskazanie miejsca poszukiwania zabytków albo wskazanie miejsca prowadzenia badań archeologicznych z określeniem współrzędnych geodezyjnych, a w odniesieniu do obszarów morskich współrzędnych geograficznych naniesionych na morską mapę nawigacyjną; 3) wskazanie przewidywanego terminu rozpoczęcia i zakończenia poszukiwań zabytków albo prowadzenia badań archeologicznych; 4) uzasadnienie wniosku. 2. Wniosek o wydanie pozwolenia na poszukiwanie zabytków zawiera ponadto imię, nazwisko i adres osoby kierującej poszukiwaniami zabytków albo samodzielnie prowadzącej te poszukiwania.

 

  Ważny jest również zapis ust. 5 § 9 rozporządzenia określający dokumenty, które należy dołączyć do składanego wniosku. Takimi dokumentami są przede wszystkim program poszukiwań oraz zgoda właściciela gruntu na przeprowadzenie poszukiwań.   § 9. 5. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, dołącza się: 1) program poszukiwania zabytków albo prowadzenia badań archeologicznych; 2) dokument potwierdzający posiadanie przez wnioskodawcę tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, uprawniającego do występowania z tym wnioskiem, albo oświadczenie wnioskodawcy o posiadaniu tego tytułu, a w przypadku gdy z wnioskiem występuje podmiot zamierzający prowadzić te działania, zgodę właściciela lub posiadacza nieruchomości na ich prowadzenie albo oświadczenie, że właściciel lub posiadacz tej zgody nie udzielił; 3) zgodę dyrektora parku narodowego albo regionalnego dyrektora ochrony środowiska, w przypadku poszukiwania zabytków albo prowadzenia badań archeologicznych odpowiednio na terenie parku narodowego albo rezerwatu przyrody.  

 

Jak widać z powyższego kwestię trybu uzyskania pozwolenia na prowadzenie poszukiwań zabytków regulują praktycznie trzy zapisy tj. art.37 Ustawy o Ochronie Zabytków oraz §2 i §9 Rozporządzenia Ministra Kultury. W rozporządzeniu z całą pewnością zabrakło jednej rzeczy a mianowicie dodania załączników w postaci wzorów poszczególnych wniosków - w tym o pozwolenie na prowadzenie poszukiwań. Brak jednolitego wzoru skutkuje tym, że wnioski przybrały różną szatę graficzną w poszczególnych Wojewódzkich Urzędach Ochrony Zabytków. Oczywiście taki stan rzeczy nie ma żadnego znaczenia, bowiem najważniejsze jest to, aby były w nim zawarte informacje określone w rozporządzeniu ministra.

 

  Złożenie wniosku o pozwolenie na prowadzenie poszukiwań w praktyce.

 

  1. Po pierwsze należy ustalić właściciela terenu, na którym chcemy przeprowadzić poszukiwania i uzyskać od niego pisemną zgodę.
  2. Od właściwego miejscowo konserwatora zabytków należy uzyskać druk wniosku o pozwolenie na prowadzenie poszukiwań(najczęściej dostępny w formie elektronicznej na stronie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków). Uzyskany wniosek wypełnić zgodnie z zawartymi i wymaganymi informacjami.
  3. Do wypełnionego wniosku dołączyć zgodę właściciela gruntu, program poszukiwań oraz dowód uiszczenia opłaty skarbowej.
  4. Zebrane dokumenty przesłać do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

 

  Jeżeli złożona przez nas dokumentacja nie będzie zawierała braków formalnych albo np. wniosek nie będzie dotyczył miejsca wpisanego do rejestru zabytków powinniśmy otrzymać pozwolenie z zawartymi w nim informacjami określonymi w ust.1 oraz warunkami określonymi w ust.5 §19 rozporządzenia ministra.   § 19. 1.

 

Pozwolenie na poszukiwanie zabytków albo prowadzenie badań archeologicznych zawiera:

1) imię, nazwisko i adres lub nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy;

2) wskazanie miejsca poszukiwania zabytków albo wskazanie miejsca prowadzenia badań archeologicznych z określeniem współrzędnych geodezyjnych dla punktów załamań obszaru badań lub środka obszaru w przypadku obszarów o małej powierzchni, a w odniesieniu do polskich obszarów morskich współrzędnych geograficznych naniesionych na morską mapę nawigacyjną;

3) zakres i sposób prowadzenia wskazanych w pozwoleniu poszukiwań zabytków albo badań archeologicznych;

4) informację, że postępowanie w sprawie wydanego pozwolenia może zostać wznowione, a następnie pozwolenie może zostać cofnięte lub zmienione na podstawie art. 47 ustawy;

5) wskazanie terminu ważności pozwolenia.

 

2. Pozwolenie na poszukiwanie zabytków zawiera ponadto imię, nazwisko i adres osoby prowadzącej poszukiwania zabytków.

§ 19. 5. Pozwolenie na poszukiwanie zabytków może określać warunki polegające na obowiązku:

1) zawiadomienia wojewódzkiego konserwatora zabytków albo dyrektora urzędu morskiego o terminie rozpoczęcia i zakończenia wskazanych w pozwoleniu poszukiwań zabytków;

2) zawiadomienia wojewódzkiego konserwatora zabytków, a w przypadku poszukiwania zabytków na polskich obszarach morskich również dyrektora urzędu morskiego, o terminie podjęcia określonych czynności związanych z wydanym pozwoleniem, przynajmniej 3 dni przed rozpoczęciem tych czynności;

3) niezwłocznego zawiadomienia wojewódzkiego konserwatora zabytków albo dyrektora urzędu morskiego o wszelkich zagrożeniach lub nowych okolicznościach ujawnionych w trakcie prowadzenia wskazanych w pozwoleniu poszukiwań     Program poszukiwań – kłoda pod nogi poszukiwacza.

 

W ciągu ostatnich siedmiu lat wielokrotnie słyszałem o tym, że ktoś wystąpił o pozwolenie na prowadzenie poszukiwań do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków a on żąda od niego dodatkowych dokumentów, o których nie ma mowy w rozporządzeniu. Takie zachowanie konserwatora było komentowane krótko – działa niezgodnie z przepisami.

 

Czy tak było w rzeczywistości?   Warto zauważyć, że w rozporządzeniu ministra z ubiegłego roku ale także z lat ubiegłych był zapis o tym, że do wniosku o pozwolenie na prowadzenie poszukiwań dołącza się „Program poszukiwań”. W rozporządzeniu nie ma jednak ani słowa na temat tego, jak taki program ma wyglądać, jakie informacje ma zawierać oraz jakie dokumenty mają być do niego dołączone. Innymi słowy minister dał wolną rękę Wojewódzkim Konserwatorom Zabytków w określeniu tego jak ma wyglądać program poszukiwań dołączany przez wnioskodawcę.

 

Czy takie działanie jest bezprawne? – oczywiście, że nie. Konserwatorzy mięli i mają pełne prawo do tego, aby określić jakie informacje mają się znaleźć w programie poszukiwań i jakie dokumenty mają być do niego dołączone. Nie oznacza to oczywiście, że mają prawo np. żądać od nas metryki urodzenia pradziadka, bo nie ma to żadnego związku z pracami, które planujemy. Żądane informacje i dokumenty muszą się mieścić w zakresie Ustawy o Ochronie Zabytków… oraz Rozporządzeniu Ministra Kultury... Najczęściej w programie poszukiwań konserwatorzy żądali podobnych informacji oraz dokumentów jak w przypadku wniosku o zgodę na przeprowadzenie badań archeologicznych.

 

Występując o pozwolenie na prowadzenie poszukiwań warto więc skontaktować się konserwatorem zabytków i zapytać jakie informacje i jakie dokumenty mają być dołączone do „Programu poszukiwań”. Takie informacje często zawarte są we wniosku o pozwolenie a jeśli nie, to kontakt z konserwatorem w tej sprawie pozwoli nam na dołączenie wszystkich wymaganych dokumentów a co za tym idzie szybsze uzyskanie pozwolenia bez zbędnych nerwów i nieporozumień.

 

Najczęstsze informacje, które powinny znaleźć się w programie poszukiwań: - zainteresowania i doświadczenie poszukiwacza - przedmiot i cel poszukiwań - kwerenda archiwalna (historia miejsca planowanych poszukiwań) - rodzaj sprzętu używanego do poszukiwań Dodatkowe dokumenty, które najczęściej powinny być dołączone do programu poszukiwań: - mapa terenu objętego poszukiwaniami w skali 1:25000   Jak widać z powyższego zakres informacji zawartych w programie poszukiwań nie wykracza w jakikolwiek sposób poza wiedzę jaką dysponuje każdy pasjonat historii.

 

Dołączenie do programu mapy w skali 1:25000 nie stanowi także jakiejś ogromnej przeszkody, wszak mapy topograficzne dostępne są dla każdego.   Warto wiedzieć także o tym, że konserwator może wezwać nas do uzupełnienia braków formalnych w złożonym przez nas wniosku w terminie od 7 do 21 dni. Jeżeli w wyznaczonym terminie nie uzupełnimy wniosku o wymagane informacje, żądane dokumenty lub oświadczenia nasz wniosek pozostanie nierozpatrzony.

 

autor : TMZS

wrz  19